ထို႔ေၾကာင့္ ANFREL အဖြဲ႕ကို လာမည့္ ႏိုဝင္ဘာ ၇ ရက္ေန႔တြင္ က်င္းပမည့္ ျမန္မာျပည္၏ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ပတ္သက္၍ အကူအညီေပးႏုိင္၊ မေပးႏိုင္၊ ၎ ေရြးေကာက္ပြဲအေပၚ အျမင္သေဘာထားႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ရွိ၊ မရွိ စသည္တုိ႔ကို ဧရာဝတီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါသည္။ ေမး။ ။ လာမယ့္ ႏို၀င္ဘာ ၇ ရက္ေန႔ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေလ့လာသူအျဖစ္ ကူညီ ေဆာင္ရြက္ ေပးႏုိင္တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းကို ANFREL အေနနဲ႔ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ဆက္သြယ္ေျပာဆိုခဲ့ဖူး ပါသလား။ ဆက္သြယ္ခဲ့တယ္ ဆိုရင္ေကာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ဘယ္လိုတုံ႔ျပန္ ခဲ့ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ANFREL အေနနဲ႔ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ဆက္သြယ္ခဲ့တာ မရိွေသးပါဘူး။ သို႔ေသာ္ အခု ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပရမယ့္ လက္ရိွအေနအထားေတြကို တိုးတက္ေအာင္လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနေၾကာင္းနဲ႔ အဲဒါမွပဲ ဂုဏ္သိကၡာရိွတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္လာမယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္းကိုေတာ့ ANFREL က ေဖၚထုတ္ေျပာဆိုၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ တာ၀န္ခံမႈ၊ တာ၀န္ယူမႈ၊ တရားမွ်တမႈ၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈ၊ သမာသမတ္က်မႈေတြက လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ျဖစ္လာဖို႔အတြက္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္တဲ့ အခ်က္ေတြပါ။
ေမး။ ။ ANFREL အေနနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ ဒါမွမဟုတ္ ျမန္မာအစိုးရကို သူတုိ႔လုပ္သင့္တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အႀကံေပးဖူးပါသလား။
ေျဖ။ ။ လူထုဆႏၵခံယူပြဲအၿပီးမွာ ANFREL က အႀကံျပဳခ်က္တခ်ိဳ႕ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုအခ်ိန္ အတြက္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႕အစည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ထားရိွတဲ့ တရား၀င္ရပ္တည္ခ်က္ကလြဲလို႔ တျခား တိုက္ရိုက္ အႀကံျပဳခ်က္သေဘာမ်ိဳး မရိွေသးပါဘူး။
ေမး။ ။ ေရြးေကာက္ပြဲကာလမွာ မဲရံုေလ့လာသူေတြကို စစ္အစိုးရက ခြင့္မျပဳတဲ့အေနအထားမွာ ခင္ဗ်ားတို႔ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္က ဘာပါလဲခင္ဗ်ား။
ေျဖ။ ။ စစ္အာဏာရွင္က ဒီမိုကေရစီကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တဲ့ တိုင္းျပည္တခုမွာေတာ့ ဒီလိုမ်ိဳး ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြက အံ့အားသင့္စရာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ANFREL အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲကို ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ဖို႔ အင္မတန္ခက္ခဲပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ျဖစ္ထြန္းမႈေတြ အားလံုးကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အျပင္ကေနၿပီး အနီးကပ္ ေစာင့္ၾကည့္ သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ANFREL ရဲ႕ လတ္တေလာ ထုတ္ျပန္ခ်က္ထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက က်င္းပဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာရိွမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႔ အာဆီယံအဖြဲ႕ႀကီးကို အႀကံေပးခဲ့ပါတယ္။ ဘာအတြက္ေၾကာင့္ ပါလဲခင္ဗ်ာ။
ေျဖ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ က်င္းပေတာ့မယ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ဂုဏ္သိကၡာရိွမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႔ အာဆီယံ အဖြဲ႕ႀကီးကို က်ေနာ္တို႔ အႀကံေပးခဲ့ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ တရား၀င္လုပ္ငန္းစဥ္တခုက ပိုၿပီးသက္ေရာက္မႈရွိလုိ႔ပါ။ ေရြးေကာက္ပြဲလုပ္ငန္းစဥ္ တခုလံုး ဂုဏ္သိကၡာရိွဖို႔အတြက္ အာဆီယံအဖြဲ႕ႀကီးက ျမန္မာအစိုးရအေပၚ ဖိအားေပးဖို႔ အင္မတန္ပဲ စိတ္၀င္စားပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္အေပၚ မူတည္ၿပီးေတာ့ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တတဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္လာေစဖို႔ ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္ခ်က္ မ်ိဳးကိုမဆို က်ေနာ္တို႔ ေထာက္ခံသြားမွာပါ။
ေမး။ ။ ေရြးေကာက္ပြဲက ဘာေၾကာင့္ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈမရိွဘူးလဲဆိုတာကို ညႊန္းဆိုတဲ့ အခ်က္တခ်ိဳ႕ကို ေျပာျပပါလား။
ေျဖ။ ။ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႔ မဟာမိတ္ပါတီေတြရဲ႕ မဲဆြယ္စည္းရံုးေရး လုပ္ငန္းေတြအေပၚမွာ မလုိလားအပ္တဲ့ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ကန္႔သတ္မႈေတြရိွေနပါတယ္။ အဲဒီ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈေတြက လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚ ေျပာဆိုခြင့္၊ စုရံုးခြင့္နဲ႔ အသင္းအပင္း ဖြဲ႕စည္းခြင့္ စတဲ့ အေျခခံအခြင့္အေရး ၃ ရပ္ကို တိတိက်က် ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လို႔ မၾကာေသးခင္က ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာ က်ေနာ္တို႔ ထည့္သြင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြက ဒီမိုကေရစီရဲ႕ အေျခခံ သေဘာတရားေတြ ျဖစ္ၾကသလို၊ ဘယ္လိုအေျခအေန မ်ိဳးမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ အၿမဲတမ္း ဆုပ္ကုိင္ထားရမယ့္ အရာေတြပါ။
ဘယ္လို ဒီမိုကေရစီ လုပ္ငန္းစဥ္မွာပဲၾကည့္ၾကည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြ၊ ပါတီကုိယ္စားလွယ္ေတြ အားလံုးမွာ တျခား ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြရဲ႕ မူ၀ါဒေတြနဲ႔ အရင္က သူတို႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သေဘာထားေပးႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရး၊ ဒါမွမဟုတ္ ေ၀ဖန္ေျပာဆုိႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရး ရိွရပါတယ္။ အတိုက္အခံပါတီနဲ႔ ပါတီသစ္ေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈ၊ ေႏွာင့္ယွက္မႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈ စတာေတြမရွိဘဲ လူထုေရွ႕ေမွာက္မွာ သူတို႔ရဲ႕မူ၀ါဒေတြကို အျပည့္အ၀ ခ်ျပခြင့္ေပးရမယ္၊ ၿပီးေတာ့ လူထုနဲ႔ မိတ္ဆက္ ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြက ေရြးေကာက္ပြဲတခု ဂုဏ္သိကၡာရိွတယ္ မရွိဘူး ဆိုတဲ့အခ်က္ကို ထုတ္ေဖၚျပသႏုိင္တဲ့ အခ်က္မ်ားစြာထဲက အခ်က္တခ်ိဳ႕ပါ။
ေရြးေကာက္ပြဲ မတိုင္ခင္ ျဖစ္ေနတဲ့ အရာေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ျပည္ေထာင္စုေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က အမွီအခို ကင္းမဲ့စြာ၊ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း မရိွဘူးဆိုတဲ့အခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ သံသယ ရိွစရာ မလိုသလို စစ္အစိုးရ ေရြးခ်ယ္ ခန္႔အပ္ထားတဲ့ ေကာ္မရွင္အဖြဲ႕၀င္ ၁၈ ဦး ဖြဲ႕စည္းထားပံုကို ၾကည့္ကတည္းက သိသာပါတယ္။
တျခားအခ်က္ေတြကေတာ့ စစ္တပ္က ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈ အရမ္းမ်ားလြန္းပါတယ္။ မီဒီယာ လြတ္လပ္ခြင့္ မရိွပါဘူး။ အစိုးရရဲ႕ အလံုးစံုထိန္းခ်ဳပ္မႈနဲ႔ ဆင္ဆာ တည္းျဖတ္မႈေအာက္မွာ ရိွေနပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ မဲရံုျပင္ပမဲေပးမႈ၊ တင္ႀကိဳမဲေပးျခင္းနဲ႔ မဲေရတြက္ျခင္းေတြမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အားနည္းပါတယ္။
ေမး။ ။ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ ျပင္ဆင္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ေဒသတြင္းမွာရိွတဲ့ တျခားႏိုင္ငံေတြအၾကား အဓိက မတူျခားနားခ်က္ေတြက ဘာေတြပါလဲ။
ေျဖ။ ။ မဲေပးရက္ေရာက္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္မွ မလိုေတာ့ပါဘူး။ အခုအခ်ိန္အထိ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္မွာ ျပည့္စံုတဲ့ မဲဆႏၵရွင္ပညာေပး အစီအစဥ္အတြက္ မျပင္ဆင္ရေသးပါဘူး။ လူထုနဲ႔ ထိစပ္မႈလည္း မရိွသလို ႏိုင္ငံေရးပါတီ ေတြမွာလည္း တန္းတူညီမွ် မီဒီယာအသံုးျပဳခြင့္ မရိွပါဘူး။ ဒါ့အျပင္ တင္ႀကိဳမဲ ေပးတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း တရား၀င္ ထုတ္ျပန္တာမ်ိဳး မရိွေသးပါဘူး။ ပါတီ၀န္ထမ္းေတြကို ေလ့က်င့္ေပးဖို႔အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းစဥ္ အဆင့္ဆင့္ ဒါမွမဟုတ္ စာရြက္စာတမ္းေတြကို ျပည္ေထာင္စုႀကံ့ခုိင္ေရးနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးပါတီ (ႀကံ့ဖြံ႕ပါတီ) ကလြဲလို႔ က်န္တဲ့ ႏုိင္ငံေရးပါတီေတြ အားလံုးကို ထုတ္ေပးထားျခင္း မရိွေသးပါဘူး။
မဲေပးခါနီးမွာ မဲရံုအရာရိွကို ဘယ္လို အေထာက္အထားစာရြက္မ်ိဳး ျပရမယ္ဆိုတာ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မသိေသးပါဘူး။ သူတို႔ မဲေပးရမယ့္ မဲရံုက ဘယ္ေနရာမွာ ရိွေနတယ္၊ သူတို႔နာမည္ ပါ မပါ ဘယ္လိုစစ္ရမယ္ ဆိုတာေတာင္ လူေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားက မသိၾကပါဘူး။ တကယ္လို႔ မဲေပးခြင့္ရိွသူ စာရင္းမွာ သူတို႔နာမည္ မပါဘူးဆိုရင္ ဘာလုပ္မလဲ။ မဲဆႏၵရွင္ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ ႀကံ့ဖြံ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြအေၾကာင္း သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြေတာ့ ရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပါတီအသစ္ေတြအေၾကာင္း ဒါမွမဟုတ္ အတိုက္အခံေတြနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြကို ျမင္ေတာင္ မျမင္ဖူးၾကပါဘူး။ စာမတတ္တဲ့သူ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက မဲဆႏၵလႊာမွာ ဘယ္လိုမဲေပးရမယ္ဆိုတာ မသိၾကဘူး။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူတို႔ကို ျပစရာ နမူနာ မဲဆႏၵလႊာ မရိွလို႔ပါပဲ။
ေမး။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ဘာေၾကာင့္ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္က အေရးႀကီးရပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ လြတ္လပ္တဲ့မီဒီယာေၾကာင့္သာလွ်င္ ဒီမိုကေရစီစနစ္ ေကာင္းမြန္စြာ ျဖစ္ထြန္းႏိုင္ျခင္း ရိွမရိွ ဆိုတာကို သိႏိုင္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အတြက္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီမိုကေရစီ တိုင္းျပည္အားလံုးအတြက္ မီဒီယာဟာ အစိုးရကျဖစ္ေစ၊ တျခား အစုအဖြဲ႕ေတြကျဖစ္ေစ၊ တဦးတေယာက္၊ တစုတဖြဲ႕ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္က ကင္းလြတ္ဖို႔အေရးႀကီးပါတယ္။ အခု ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ျဖစ္ေနသလို မီဒီယာက ပါးစပ္ပိတ္ ခံထားေနရတယ္ဆိုရင္ ေနာင္ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ မ်ားစြာ ျဖတ္သန္း ေစဦးေတာ့ ဒီမိုကေရစီ ရွင္သန္ႏိုင္ဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕ကို နမူနာ ယူၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ တိုင္းျပည္ေတြကို ဒီမိုကေရစီ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတြလို႔ပဲ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။
ေမး။ ။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္တဲ့ ႀကံ့ဖြံ႕ပါတီအေပၚ ANFREL က ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ။ ။ ႀကံ့ဖြံ႕ပါတီက အစိုးရရဲ႕ ေထာက္ခံ ပ့ံပိုးမႈကို ရေနပါတယ္။ ပါတီရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းမႈ၊ အစိုးရအေပၚ မွီခိုရပ္တည္မႈေတြကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ အဲဒီပါတီဟာ တျခား ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြထက္ မ်က္ႏွာသာေပးမႈ အလြန္အက်ဴး ရေနတယ္ဆုိတဲ့အခ်က္က ထင္ရွားပါတယ္။ ႀကံ့ဖြံ႕ပါတီအေပၚ စြပ္စြဲေျပာဆိုခ်က္ေတြ အမ်ားအျပားရိွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႀကံ့ဖြံ႔ပါတီရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မႈကို ေမးခြန္းထုတ္ဖို႔ ေနေနသာသာ အခုအခ်ိန္အထိ အစိုးရအေနနဲ႔ေကာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အေနနဲ႔ပါ အဲဒီ စြပ္စြဲေျပာဆို ခ်က္ေတြကို စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ တစံုတရာ စိတ္၀င္စားဟန္ မရိွပါဘူး။ အကယ္၍ ႀကံ့ဖြံ႕ပါတီက မီဒီယာ အသံုးခ်ခြင့္ မဲဆႏၵရွင္ ေတြနဲ႔ ထိစပ္ခြင့္ ရရိွေနတယ္ဆိုရင္ တျခားပါတီေတြအေနနဲ႔လည္း အဲဒီလို တေျပးညီ အခြင့္အေရး ရထိုက္ပါတယ္။ ။
“ႏို၀င္ဘာလမွာ သူ (ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္) ရဲ႕ ျပစ္ဒဏ္ကာလ ကုန္ဆံုးခ်ိန္မွာ ခ်မွတ္ထားတဲ့ျပစ္ဒဏ္ကို သူခံယူၿပီး ျဖစ္ပါ လိမ့္မယ္။ ဒီကိစၥအေပၚ အျငင္းပြားစရာ မရိွပါဘူး” — 
